Na Lynn Wachira
TRT Afrika , Nairobi
Baada ya wiki za mazingaombwe ya soka, ndani na nje ya uwanja, Kombe la Mataifa ya Afrika linaingia hatua ya nusu fainali. Mashabiki ambao wamejizatiti katika dimba hilo watakiri kwamba Toleo la 2023 (linalofanyika 2024) limekuwa la kchangamsha sana.
Karibu kwenye ukumbi wa michezo ya kushangaza na kukiuka kabisa kanuni za historia. Wachambuzi wengi wametazama kila mechi kwa mshangao huku utabiri wao ukiporomoka kwa mtindo wa kuvutia.
Je, Afrika inaunda nguvu mpya za soka? Je, nchi ambazo kihistoria zimezingatiwa kuwa mibabe ya soka yamepokonywa nafasi zao? Hebu tuchunguze.
Wachezaji wa Ulaya.
Mtazamo wa haraka wa historia utafichua kwa haraka kwamba umakini mkubwa kabla ya Kombe la Mataifa ya Afrika umekuwa kwa wachezaji wanaochezea soka yao nje ya bara.
Msisimko wa kuwa na wachezaji wa Uropa waliorejea barani kwa wiki kadhaa ni sawa, haswa kwa sababu baadhi ya wale wanaoonekana kuwa wanasoka bora wa Kiafrika wamecheza ligi za Ulaya.
Sehemu kubwa ya mvuto kabla ya Kombe la Mataifa ya Afrika imekuwa kwa wachezaji wanaocheza nje ya bara, kama historia inavyoonyesha.
Ikizingatiwa kuwa wachezaji wote bora wa kandanda barani Afrika wameshiriki katika ligi za Ulaya kihistoria, kuna sababu ya kuchangamkiwa kuwa wachezaji ambao wana makazi Ulaya kurejea barani kwa wiki chache.
Ili kuliweka bayana hili, tangu kuanzishwa kwa tuzo za Shirikisho la Afrika, tuzo ya mchezaji bora wa mwaka imekwenda kwa wachezaji wa Ulaya.
Washindi wa matoleo 6 yaliyopita walikuwepo kwenye Kombe la Mataifa ya Afrika linaloendelea, Riyad Mahrez wa Algeria (2016), Mo Salah wa Misri (2017, 2018), Sadio Mane wa Senegal (2019, 2022) pamoja na mchezaji wa sasa wa Afrika wa mwaka, Victor Osimhen wa Nigeria.
Nyota - Osimhen, lakini magoli yako wapi?
Tukiingia kwenye mechi za nusu fainali, Victor Osimhen ambaye ni mshambuliaji mahiri na wababe wa Italia Napoli ndiye mchezaji wa mwisho kigogo aliyesalia japo ameweza kufunga bao moja pekee licha ya kuanza katika mechi zote za Super Eagle nchini Ivory Coast.
Collins Okinyo ni mwandishi wa habari wa soka na mchambuzi mwenye uzoefu ambaye ameripoti matoleo 7 ya Kombe la Mataifa ya Afrika, "
“Osimhen aliwasili Ivory Coast akiwa juu ya jedwali la mfugaji bora wa msimu huu katika timu ya Napoli, hivyo basi matarajio yakawa angefunga mabao mengi zaidi,'' Okinyo anaambia TRT Afrika. ''Lakini alipojiunga na kikosi cha Super Eagles akajikuta akilazimika kubadilisha mfumo wa kucheza na kuchukua majukumu zaidi ya mashambulizi,” anaendelea kusema.
"Ni dhahiri kwamba ni mchezaji wa kutegemewa licha ya kuwa amefunga bao moja pekee kwa Super Eagles." anasema Okinyo ambaye ametazama mechi zote za Nigeria nchini Ivory Coast.
Matarajio kwa Osimhen yamekuwa makubwa, licha ya Nigeria kuwa na rekodi nzuri kwenye michuano hiyo, mchezaji mwenzake wa timu ya taifa ya super eagles, Victor Moses alilazimika kumtetea kwenye mkutano na waandishi wa habari baada ya mabingwa hao mara 3 wa Afrika kuifunga Angola bao 1-0 na kutinga nusu fainali na kuweka matumaini ya taji la nne hai.
"Osimhen anaonelea kuwa kushinda sio kufunga mabao tu, kama atapata nafasi ya kufunga atachukua, lakini anazingatia ushindi wa timu kwanza." Alisema Musa.
Kikosi cha Nigeria kinaongozwa na wachezaji wa kigeni, 23 wako Ulaya na wachezaji 2 pekee wanaofanya biashara katika bara hilo.
“Wachezaji wanaocheza Ulaya waliangaziwa kabla ya michuano hiyo kuanza, ukiangalia wachezaji kama Mahrez wa Morocco, Jordan Ayew wa timu ya Ghana na Crystal Palace pamoja na Mo Salah wa Misri timu zao zilitolewa mapema kutoka mashindano, ushahidi tosha kwamba Soka la Afrika ni tofauti kabisa." Okinyo alisema na kuongeza kuwa, "unapokuja Afrika, hakuna anayetambua ulikotoka. Mchezaji lazima ajitume zaidi ili kupata mafanikio." anaongezea Okinyo.
Uzalendo wa Mo Salah watiliwa shaka
Matumaini na sifa zilizotolewa kwa nyota hao wa Kiafrika zimebadilishwa na ukosoaji na wachezaji kama Mmisri Mo Salah, mmoja wa wachezaji bora wa Dunia wamejikuta mbele ya mahakama ya umma.
Salah amepata mafanikio makubwa kwa klabu barani Ulaya ikiwa ni pamoja na kushinda ligi kuu ya Uingereza na taji la ligi ya mabingwa akiwa na Liverpool, pia ni Mfungaji bora wa Afrika katika Ligi Kuu ya Uingereza akiwa na rekodi ya kufunga mabao 153 lakini bado hajaitumikia miamba hiyo ya soka barani Afrika, Misri.
Misri ni Mabingwa mara 7 wa Afrika na kuwafanya kuwa taifa lenye mafanikio makubwa zaidi barani Afrika, mara ya mwisho walinyanyua kombe hilo katika toleo la 2010 na matokeo yao mengine mashuhuri kufikia 2017 na fainali ya 2021.
Mo Salah alifika Ivory akiwa na jukumu kubwa kwa mara nyingine tena, kupeleka kombe kwa mamilioni ya mashabiki wa Misri waliotarajia huku akiimarisha hadhi yake kama mchezaji mkubwa wa soka barani Afrika lakini uwezo wake ulitiliwa shaka tena.
"Hii ni timu ya taifa ya Misri sio timu ya Salah, Salah ni mmoja tu wa wachezaji kwenye kikosi." Aliwaambia waandishi wa habari kabla ya mechi ya mwisho ya kundi la nchi yake.
Uwepo wake nchini Misri ulidhihirishwa na uchezaji duni, alitolewa wakati wa mechi ya kundi la Misri dhidi ya Ghana akiwa na jeraha linaloshukiwa kuwa la misuli ya paja ambalo lilimfanya kutazama mechi ya mwisho ya kundi akiwa kwenye benchi kabla ya kurejea Uingereza kwa uchunguzi zaidi wa kiafya.
Hatua ambayo ilionekana na baadhi ya wakosoaji kama kuisaliti nchi yake na kumlazimisha meneja Msaidizi wa Liverpool Pepijn Lijnders kushughulikia suala hilo akisema, "Hakuna mtu anayepaswa kutilia shaka kujitolea na Uaminifu wa Salah kwa Misri."
Misri ilibanduliwa nje ya Afcon katika hatua ya 16 bora na Jamhuri ya Kidemokrasia ya Kongo ambao walifuzu kwa nusu fainali kumaanisha kwamba Salah atasubiri kwa muda mrefu zaidi kuwa kinara wa onyesho hilo kwenye shindano hilo la kilele Afrika.
Macho yote kwa Onana
Mlinda lango wa Manchester United lilizua gumzo mtandaoni, alifika Ivory Coast kwa ndege ya kibinafsi saa chache kabla ya mechi ya kwanza ya kundi la Cameroon dhidi ya Guinea ambapo aliwekwa benchi huku binamu yake Fabrice Ondoa akchaguliwa badala yake kulinda lango.
Mchezaji huyo mwenye umri wa miaka 27 alikuwa kwenye mstari wa kuanzia wakati wa mechi ya pili ya kundi la Cameroon dhidi ya Senegal ambapo alionyesha matokeo mbovu na kuruhusu mabao 3 dhidi ya Mabingwa watetezi.
Kocha Rigobert Song kisha alimtoa Onana katika uamuzi wa Kundi C la Cameroon dhidi ya Gambia ambapo walishinda 3-2 na kufuzu kwa hatua ya 16 bora ambayo alianza tena kwenye benchi.
Nyota mwingine wa Kiafrika barani Ulaya ambaye bado hajalingana vyema na nchi yake. Onana alikuwa amejiondoa kwenye Afcon ya 2017 ili kushughulika zaidi na majukumu ya vilabu huku akitumwa nje ya Kombe la Dunia la 2022 kufuatia ugomvi na meneja Rigobert Song.
Hatua hiyo ilimfanya kutangaza kustaafu soka ya kimataifa ingawa alibatilisha uamuzi huo na kutangaza nia ya kucheza nchini Ivory Coast, pengine haikuwa na mchango wa thamani hata kidogo.
Je, Afrika inaleta mchezo Mpya kabisa?
Gael Bigirimana ni mchezaji wa Burundi aliyeiwakilisha nchi yake kwenye michuano ya kombe la mataifa ya Afrika 2019 nchini Misri, Kiungo huyo amechezea timu nyingi barani Ulaya, ikiwemo timu ya Ligi Kuu ya Uingereza, Newcastle United.
Anasema uzoefu wake katika mechi yake ya kwanza ya AFCON akiwa na Burundi ulikuwa wa kupindukia, "Kuna furaha na kujivunia sana kuvaa rangi za Taifa lakini pia kunakuja na shinikizo kubwa, kuna matarajio mengi kwa wachezaji wa kigeni. kufanya vizuri na kuiweka timu kwenye mashindano kwa muda mrefu iwezekanavyo."
Okinyo anakubaliana kabisa na Bigirimana, “Tuliweka presha kubwa kwa wachezaji hawa wa Ulaya kuwafanya wajiulize cha kufanya lakini ndipo wanagundua kuwa kuchezea klabu na kuichezea nchi ni vitu viwili tofauti, mechi za nchi kikubwa zaidi kila mmoja anawaangalia wachezaji hawa ili watoe mwelekeo na wakati mwingine wanajikuta wakicheza kwa hofu ili kujilinda na makosa kwa sababu wanajua lawama watakazokutana nazo."
Afrika Kusini kubadilisha Simulizi.
Tukizungumzia mchezo tofauti wa mpira, Afrika Kusini imetupa wachezaji wa kuvutia kwenye kazi.
Bafana Bafana ndiyo timu yenye wachezaji wengi zaidi wa nyumbani katika michuano inayoendelea nchini Ivory Coast ikiwa na wachezaji 23 wanaocheza Ligi ya ndani ya Afrika Kusini, mchezaji mmoja katika Ligi ya Misri na wachezaji wawili pekee wanaocheza Ulaya.
Kwa kweli wachezaji 10 kwenye kikosi hicho wanatoka katika timu moja, Mamelodi Sundowns, ni sehemu ya safu nzima ya ulinzi pamoja na walinda lango. Kipa wa Mamelodi Sundowns Ronwen Williams amekuwa shujaa wa nchi yake baada ya kuokoa penalti nne na kuwashinda Cape Verde waliokuwa wakifufuka na kufuzu kwa Nusu Fainali.
Mabingwa hao wa Kombe la Mataifa ya Afrika 1996 wamevuruga chungu cha soka barani Afrika na kusababisha mazungumzo kuhusu ubora wa Ligi Kuu ya Afrika Kusini huku Kocha Hugo Broos akijivunia utukufu wa chaguo lake.
"Nilipata wakosoaji wengi nchini Afrika Kusini kwa nyakati fulani kwa sababu ya chaguzi nilizofanya. Lakini nilijua nilichokuwa nikifanya. Najua matokeo lazima yafuate. Na hata kwa wachezaji wa ndani, sasa unaona wanacheza hivyo. kiwango cha juu. Wanapokuwa na kujiamini, wanaweza kufanya hivyo. Na hii ni muhimu sana kwa soka la Afrika Kusini kwamba tunafanya vizuri hapa katika michuano hiyo mikubwa." Alisema Broos.
Pambano la nusu fainali dhidi ya mabingwa mara 3 wa Afrika Nigeria, "sasa ndivyo unavyonyamazisha wakosoaji wako, sema Okinyo".
“Mafanikio ya Afrika Kusini yamenishangaza, wameonyesha wazi kuwa wao si washiriki tu wa Kombe la Afrika, ni wagombea, maana yake ni kwamba ligi zetu za Afrika zina uwezekano wa kutoa wachezaji wazuri tukiwekeza ipasavyo, hatuna kutegemea wachezaji kutoka Ulaya.
Swali kuu ni : Je, wachezaji wanaocheza ligi kubwa barani Ulaya ndio wataalamu?
“Nadhani ni swali gumu kulijibu kwa kusema ndiyo au hapana kwa sababu kuna wale wachezaji walionyesha mchezo wa hali ya juu lakini haikutosha kuzisaidia timu zao kubaki kwenye mashindano, kumbuka hapa Bara wachezaji wengi wanasaka. nafasi za kuonyesha uongozi wao nje ya nchi ili kupata kuhamia Ulaya wale kutoka Ulaya wanaokuja hapa lazima wajitoe wenyewe ikiwa wanataka utaalam," anajibu Okinyo.
