Na Kudra Maliro
Katika ufalme wa Buganda, gomesi, mavazi marefu yenye rangi ya kuvutia, yenye shingo ya umbo la mraba na mikono iliyofura, ni ishara ya heshima na hadhi.
Inafungwa na ukanda chini ya kiuno, na ina jozi ya vitufe upande wa kushoto wa shingo.
Asili ya gomesi inarudi nyuma hadi mwaka 1905 kwa wafua wa Goa waliotumiwa kutengeneza sare kwa wasichana wanaosoma katika shule ya bweni inayosimamiwa na wamisionari. Kwa wakati, imekuwa mavazi ya kipekee kwa wanawake wa Uganda, kulingana na wapenzi wa mitindo kadhaa.
"Gomesi ni vazi refu na la kifahari kwa wanawake, ishara ya heshima na hadhi. Inasemekana kuwa ya kifahari, na rangi inaelezea tu vazi la jadi la ufalme wa Buganda, Gomesi au bodingi," Vincent Kisiriko, mwandishi wa Uganda anayeishi Kampala, Uganda, aliiambia TRT Afrika.
Katika sehemu ya kati ya Uganda na sehemu nyingine nyingi za nchi, hafla ya jadi haijakamilika bila wanawake kuvaa Gomesi kwa ustadi.
Inaweza kuvaliwa katika sherehe mbalimbali kama vile harusi za jadi, sherehe, na mazishi.
"Vazi hili linaweza kupambwa na lulu, vito, na hata mawe ya thamani, kulingana na sherehe," aliongeza Bw. Kisiriko.
Nguo ilipoanzia
Hadithi ilianza katika Shule ya sekondari ya Gayaza (Kampala) mwaka 1905 wakati Miss Alfreda Allen, mkuu wa shule wakati huo, aliomba mhunzi, Bwana Gomes, atengeneze sare kwa wasichana wake.
"Kwa awali, Gomesi ilibuniwa kutoka kwa gome la mti uitwao 'Mulumba', lakini na kuwasili kwa vitambaa kutoka India, China, na Uturuki, muundo unakuwa wa kisasa zaidi kila siku," Hansai Mutasa, mchora kitaaluma anayeishi Kampala, Uganda, aliiambia TRT Afrika.
Gomesi nyingi zinatengenezwa kwa pamba, hariri au kitani, na hariri ikiwa ni kitambaa cha bei ghali zaidi.
Kikooyi au kanga hufungwa chini ya Gomesi ya kitani ili kuzuia kitambaa kushikana na mwili. Gomesi iliyotengenezwa vizuri inaweza kuhitaji hadi mita sita ya kitambaa. Inauzwa karibu katika kila duka la vitambaa nchini.
Kwa tamasha za mitindo kama vile Tuzo za Mitindo za Kampala, mji mkuu wa Uganda unatumai kuvuta macho ya soko la nguo katika sehemu ya mashariki mwa Afrika.
"Bei ya Gomesi inatofautiana kutoka $10 hadi maelfu ya dola. Wakati wa sherehe za harusi, wanawake wote wanavaa Gomesi," anahitimisha Bi Hansai.
Mbali na Gomesi, Uganda pia ina mavazi mengine ya jadi kutoka sehemu za magharibi ya nchi, kama vile Esuuka, ambayo huvaa na Banyoro na Batooro, na Omushanana, ambayo inahusishwa na Banyankole na Bakiga, pia kutoka sehemu ya magharibi ya nchi.
