Na Charles Mgbolu
Liberia inaelekea kwa mchuano wa marudio wa uchaguzi wa rais wa 2023 mnamo Novemba 14 kati ya George Weah aliyemaliza muda wake na mtu wa mwisho kusimama katika kambi ya upinzani, Joseph Nyumah Boakai, baada ya matokeo rasmi ya duru ya kwanza kuwaweka shingo na shingo.
Weah, mwanasoka wa zamani wa kimataifa anayewania muhula wa pili, alipata 43.79% ya kura, huku mpinzani wake wa karibu katika kinyang'anyiro hicho, Boakai mwenye umri wa miaka 78, akishinda 43.49% ya kura, kulingana na Tume ya Taifa ya Uchaguzi.
Hakuna hata mmoja wa wagombea wengine 18 wa urais aliyepata zaidi ya 3% katika duru ya kwanza ya upigaji kura katika taifa hilo la Afrika Magharibi mnamo Oktoba 10.
Mgombea mkongwe
Boakai, mgombea mara mbili wa kiti cha urais na kinara wa chama cha upinzani cha Unity Party, anajulikana kupanda ngazi za kisiasa kwa nia na uthabiti katika kukabiliana na matatizo.
Joseph Boakai alizaliwa katika kijiji cha mbali cha Worsonga katika Kaunti ya Lofa kaskazini mwa Liberia. Ana miaka 78.
Tovuti yake ya kibinafsi inataja jinsi anavyoshinda changamoto za umaskini ili kupata elimu rasmi.
Boakai alihitimu kutoka Chuo Kikuu cha Liberia mnamo 1972 na shahada ya bachelor katika usimamizi wa biashara kabla ya kuhudhuria Chuo Kikuu cha Jimbo la Kansas huko Marekani.
Alichonga meno yake katika siasa alipokuwa waziri wa kilimo chini ya Rais Samuel Doe kuanzia 1983 hadi 1985. Wakati wa awamu hiyo, Boakai alikuwa mwenyekiti wa Jumuiya ya Maendeleo ya Mpunga ya Afrika Magharibi yenye nchi 15.
Nafasi yake ya kisiasa yenye ushawishi mkubwa hadi sasa ilikuja mwaka 2006 alipoteuliwa kuwa makamu wa rais wa 29 wa Liberia chini ya Rais Ellen Johnson Sirleaf. Alishikilia wadhifa huo hadi 2018,
Kama makamu wa rais, aliongoza Seneti ya Liberia na pia alifanya kazi za usimamizi katika taasisi na mashirika kadhaa, ikiwa ni pamoja na Chama cha Kitaifa cha Kamari, Taasisi ya mauzo ya Taifa, Taasisi ya Liberia ya uwezeshaji wa jamii, na Yume ya taifa ya Upokonyaji salaha kwa raia, Uhamiaji wa watu Liberia, na utangamano.
Huku muda wa Rais Sirleaf ukipungua, Boakai alitangaza nia yake ya kugombea urais. Alishindwa katika uchaguzi wa Oktoba 10, 2017 na Weah.
Rais aliye madarakani
Ikilinganishwa na mpinzani wake, njia ya Weah kuelekea urais haikujengwa kwa tajriba ya kushughulikia majukumu ya juu ya kisiasa.
Weah alizaliwa mwaka 1966 huko Monrovia, mji mkuu wa Liberia, na alilelewa katika Mji wa Clara, kitongoji duni cha jiji hilo.
Hadi alipojiingiza katika siasa, aliitumikia Liberia kama mwanasoka mashuhuri duniani.
Weah, 57, alikuwa mshambuliaji katika maisha yake ya soka ya kulipwa ya miaka 18 yaliyomalizika mwaka 2003. Aliiwakilisha Liberia kimataifa kwa kipindi kirefu, akifunga mabao 18 na kuisaidia nchi yake kushinda mechi 75.
Mwaka wa 1995, alitajwa kuwa Mchezaji Bora wa Dunia wa FIFA na kutwaa tuzo ya Ballon d'Or, na kuwa mchezaji wa kwanza na pekee kutoka Liberia kushinda tuzo hizi.
Mnamo 1989, 1994, na 1995, alitangazwa kuwa Mwanasoka Bora wa Afrika wa Mwaka, na 1996, Mchezaji Bora wa Karne wa Afrika.
Kufuatia kuondolewa madarakani kwa Rais Charles Taylor mwaka 2003, Weah alirejea Liberia kama balozi wa nia njema wa Umoja wa Mataifa.
Mnamo 2005, aligombea urais kama mwanachama wa Congress for Democratic Change. Baada ya kushinda duru ya kwanza ya upigaji kura, alishindwa na Sirleaf wa Unity Party katika duru ya pili ya Novemba 2005.
Weah alikabiliana na Sirleaf tena katika uchaguzi wa urais wa Oktoba 2011, lakini wakati huu kama mgombea makamu wa rais akishiriki katika uchaguzi huo pamoja na mgombea urais Winston Tubman.
Tubman hatimaye walijiondoa kwenye kinyang'anyiro hicho muda mfupi kabla ya duru ya pili, akitoa mfano wa dosari za uchaguzi.
Mnamo Desemba 2014, Weah aliwania nafasi ya useneta katika Kaunti ya Montserrado, ambayo alishinda.
Miaka miwili baadaye, Weah aliunganisha chama chake na vyombo vingine kadhaa kuunda Muungano wa Mabadiliko ya Kidemokrasia ili kuunganisha upinzani kabla ya uchaguzi.
Kura za marudio
Duru ya kwanza ya upigaji kura katika uchaguzi wa mwaka huu haikumuegemea mtu yeyote, ikidokeza kwamba bado ni kinyang'anyiro cha mtu yeyote ambapo kuna uwezekano wa kumaliza katika duru ya pili ya uchaguzi.
Kukosekana kwa mamlaka ya wazi kunaonyesha kuchanganyikiwa kwa wapiga kura katika hali ya uchumi, ambayo Weah amekiri kupitia maombi yake ya mara kwa mara ya kampeni ya kuomba muda zaidi wa kutekeleza ahadi za serikali yake.
''Niwahakikishie kuwa hali ya taifa letu ni imara. Hali ya taifa letu ni shwari. Hali ya taifa letu ni ya amani na usalama. Tunakusudia kuiweka hivi," anasema.
Boakai, kwa upande mwingine, amekuwa akiweka umri wake na uzoefu katika utawala kama kadi zake za siri y akushinda uchaguzi. Aliwaambia wapiga kura sifa hizi zitaongoza katika kufanya maamuzi yake huku akikabiliana na changamoto zinazokabili taifa kwa sasa.
''Jambo moja ninalofahamu vyema ni kwamba vipaji na mawazo yote tunayohitaji kujenga upya nchi yetu hayawezi kupatikana ndani ya chama kimoja, kabila, kata, eneo au dini. Ndiyo maana nimejitolea kuunda serikali ya mjumuisho,'' anasema.
Siku ya ukweli inakaribia kwa Waliberia huku wakijiandaa kwa kazi ngumu ya kuamua ni nani kati ya wawili hao anayeweza kuwapa utawala unaostahili.
