Sam Nujoma, mwanaharakati na kiongozi wa waasi ambaye alikua rais wa kwanza wa Namibia kuchaguliwa kidemokrasia baada ya kupata uhuru wake kutoka kwa ubaguzi wa rangi Afrika Kusini, alifariki dunia akiwa na umri wa miaka 95 siku ya Jumamosi, Ofisi ya Rais wa Namibia ilisema Jumapili.
Nujoma aliinuka kuongoza nchi hiyo ya kusini mwa Afrika yenye wakazi wachache Machi 21, 1990 na kutambuliwa rasmi kama "Baba Mwanzilishi wa Taifa la Namibia" kupitia sheria ya mwaka 2005 ya bunge.
Alikuwa mshirika wa muda mrefu wa mwanasiasa wa Zimbabwe Robert Mugabe, akiunga mkono unyakuzi wa ardhi wa Mugabe kutoka kwa wakulima wazungu, ingawa nyumbani Nujoma alishikilia sera ya "mnunuzi aliye tayari, muuzaji aliye tayari".
"Misingi ya Jamhuri ya Namibia imetikiswa," ofisi ya rais ilichapisha kwenye X.
"Kiongozi wetu mheshimiwa, Dk. Nujoma sio tu kwamba alifungua njia ya uhuru - lakini pia alitutia moyo kuinuka na kuwa wamiliki wa ardhi hii kubwa ya mababu zetu."
Ofisi ya Rais ilisema Nujoma amelazwa hospitalini kwa matibabu katika kipindi cha wiki tatu zilizopita, na kuongeza: "Kwa bahati mbaya, wakati huu, mwana hodari wa ardhi yetu hakuweza kupona ugonjwa wake."
Nujoma alihudumu kwa mihula yake mitatu kama rais kutoka 1990 hadi 2005 na alitaka kujionyesha kama kiongozi anayeunganisha kuziba migawanyiko ya kisiasa.
Katika nchi ambayo ilikumbwa na historia ya ubaguzi wa rangi na utawala wa kikoloni wa Ujerumani, chama cha SWAPO cha Nujoma kilisimamia mpango wa maridhiano ya kitaifa chini ya kauli mbiu "Namibia Moja, Taifa Moja".
Katika hotuba zake, Nujoma alitoa hoja ya kurudia maneno haya: "Watu walioungana, wanaojitahidi kufikia manufaa ya pamoja kwa wanajamii wote, daima wataibuka washindi."
Mafanikio yake ni pamoja na kuanzisha taasisi za kidemokrasia na kutanguliza maridhiano, alisema Ndumba Kamwanyah, mhadhiri katika Chuo Kikuu cha Namibia na mchambuzi wa masuala ya kisiasa.
Lakini mielekeo yake ya kiimla, iliyoonyeshwa katika jinsi alivyoshughulikia vyombo vya habari na ukandamizaji wa kikatili wa uasi wa Caprivi wa 1999, iliweka kivuli juu ya urithi wake, Kamwanyah aliongeza.
"Wakati urais wa Nujoma ulikuwa wa msingi katika kuanzisha uhuru na utawala wa Namibia, haukuwa na dosari," Kamwanyah alisema.
Historia ya kuzaliwa
Nujoma alizaliwa katika kijiji kimoja kaskazini magharibi mwa Namibia mwaka 1929, wakati nchi yake ilipokuwa chini ya utawala wa Afrika Kusini.
Afrika Kusini ilikuwa imeidhibiti Namibia tangu Vita vya Kwanza vya Dunia baada ya miongo michache ya kikatili ya utawala wa kikoloni wa Wajerumani kukumbukwa kwa mauaji ya kimbari ya watu wa Herero na Nama.
Akiwa mvulana alichunga ng'ombe wa familia yake na alihudhuria shule ya misheni ya katoliki wa Finland, kabla ya kuhamia mji wa pwani wa Walvis Bay na kisha mji mkuu Windhoek, ambako alifanya kazi katika Shirika la Reli la Afrika Kusini, kulingana na wasifu uliowekwa kwenye tovuti ya wakfu wa hisani wa Nujoma.
Nujoma aliacha kazi yake kwenye reli ili kuelekeza nguvu zake katika kuangusha mfumo wa ubaguzi wa rangi.
Mwishoni mwa miaka ya 1950 alikua kiongozi wa Owambo People's Organisation, mtangulizi wa vuguvugu la ukombozi la SWAPO, likiandaa upinzani dhidi ya kulazimishwa kuhamishwa kwa watu weusi huko Windhoek ambao ulifikia kilele kwa polisi kuua watu 12 wasio na silaha na kujeruhi kadhaa zaidi.
