Rais wa Jamhuri ya Kidemokrasia ya Congo iliyokumbwa na mzozo anatarajiwa kukutana na mwenzake wa Rwanda katika mkutano wa dharura siku ya Jumatano, huku wapiganaji wanaoungwa mkono na Kigali wakionekana kukaribia kuuteka mji muhimu wa Goma.
Kundi la waasi la M23 lilichukua udhibiti wa uwanja wa ndege wa Goma siku ya Jumanne, chanzo cha usalama kilisema, kufuatia siku za mapigano makali yaliyosababisha vifo vya zaidi ya watu 100 na kujeruhi karibu 1,000, hii ni kwa mujibu wa shirika la habari la AFP ambalo limekusanya takwimu hizo katika hospitali zilizojaa watu.
Haijabainika ni kiasi gani cha mji mkuu wa jimbo hilo kilikuwa chini ya udhibiti wa vikosi vya Congo dhidi ya M23 wanaoungwa mkono na Rwanda, ambao walidai kuwa waliuchukua mji huo siku ya Jumapili.
Lakini wakati mapigano yalipopungua Jumanne usiku, ni wapiganaji wa M23 pekee na vikosi vya Rwanda vilivyoonekana mitaani, kulingana na waandishi wa habari wa AFP.
Mkutano wa kilele usio wa kawaida
Kiongozi wa DRC Felix Tshisekedi Jumatano alitarajiwa kukutana na Rais wa Rwanda Paul Kagame katika mkutano "usio wa kawaida" wa Jumuiya ya Afrika Mashariki ulioandaliwa na Kenya, rais wake alisema.
Mashambulizi ya radi ya M23 yanaashiria ongezeko kubwa katika eneo la mashariki lenye machafuko la DRC, lililokumbwa na historia ya mauaji ya halaiki ya Rwanda ya mwaka 1994 na kukumbwa na mapigano kati ya makundi yenye silaha yanayoungwa mkono na wapinzani wa kikanda baada ya matokeo yake.
Halikadhalika hali imekuwa mbaya zaidi kwa wakazi, na onyo la Umoja wa Mataifa la maelfu kulazimishwa kuondoka makazi yao, uhaba mkubwa wa chakula, misaada iliyoporwa, hospitali kuwa watu wengi wanaotaka huduma na mlipuko wa magonjwa.
Destin Jamaica Kela, ambaye alikimbia kuvuka mpaka hadi Rwanda wakati mapigano yakipamba moto huko Goma, aliambia AFP kwamba "mambo yalibadilika haraka sana".
"Mabomu yalikuwa yakianguka na kuua watu kila mahali, tuliona maiti," kijana huyo wa miaka 24 alisema.
Mabalozi zashambuliwa
Ofisi za ubalozi za Ufaransa, Ubelgiji, Marekani, Kenya, Uganda na Afrika Kusini ni miongoni mwa zile zilizolengwa, huku waandamanaji wakichoma matairi nje ya balozi kadhaa.
Waandamanaji pia walishambulia ubalozi wa Rwanda mjini Kinshasa.
Ubalozi wa Marekani uliwaambia raia wake kuondoka nchini humo kufuatia mashambulizi hayo huku mkuu wa sera za kigeni wa Umoja wa Ulaya Kaja Kallas akitaja kuwa "hayakubaliki" na "yanayokera sana".
Shirika la Kimataifa la Msalaba Mwekundu lilisema linajitahidi kusaidia kukabiliana na idadi ya watu waliojeruhiwa katika hospitali "zilizojaa watu" za Goma, na kuonya kuwa baadhi ya wagonjwa "wamelazwa chini kwa sababu ya hakuna nafasi ya kutosha".
Tishio la Ebola
Pia ilionya kunaweza kuwa na "matokeo yasiyotarajiwa" ikiwa sampuli za Ebola na vimelea vingine vya ugonjwa vinavyoshikiliwa katika maabara ya eneo la Goma vitaruhusiwa kuenea wakati wa mapigano.
Ghasia katika jimbo la Kivu Kaskazini lenye utajiri wa madini karibu na Goma zimewalazimisha watu nusu milioni kutoka makwao tangu mwanzoni mwa mwaka huu, kwa mujibu wa shirika la Umoja wa Mataifa la kuhudumia wakimbizi.
Katika mkutano wa Baraza la Usalama la Umoja wa Mataifa juu ya mgogoro huo siku ya Jumanne, kikosi cha kulinda amani cha shirika hilo duniani nchini DRC kilionya kwamba mapigano hayo yanahatarisha kuzuka kwa migogoro ya kikabila iliyoanzia mauaji ya kimbari ya Rwanda na kwingineko.
"Katika siku nne zilizopita, Ofisi ya Haki za Kibinadamu imeandika angalau kisa kimoja cha mauaji ya watu waliohamishwa katika eneo la Goma," Vivian van de Perre wa ujumbe wa Umoja wa Mataifa wa DRC MONUSCO alisema.
Hatua kali zaidi
Baada ya mkutano wa awali wa baraza hilo siku ya Jumapili, serikali ya Congo ilionyesha "kusikitishwa" na kauli yake "isiyo wazi", ambayo iliacha kutaja Rwanda.
Katika mkutano wa dharura siku ya Jumanne, Umoja wa Afrika ulitoa wito kwa M23 "kuweka chini silaha", pia bila kuitaja Rwanda.
DRC imeishutumu Rwanda kwa kutaka kujinufaisha kutokana na madini mengi katika eneo hilo - ambayo ni pamoja na dhahabu, coltan, shaba na kobalti - na imetaka hatua kali zaidi za Umoja wa Mataifa zichukuliwe.
Rwanda imekanusha madai hayo, ikisema nia yake ni kukabiliana na kundi lenye silaha liitwalo FDLR, lililoundwa na viongozi wa zamani wa Wahutu wa mauaji ya kimbari ya mwaka 1994 nchini Rwanda ambao waliwaua Watutsi.
'Kusitisha mapigano mara moja'
Katika wito na Kagame Jumanne, Waziri wa Mambo ya Nje wa Marekani Marco Rubio "alihimiza kusitishwa mara moja kwa mapigano katika eneo hilo, na kwa pande zote kuheshimu uadilifu wa ardhi huru".
Pia siku ya Jumanne, balozi wa China katika Umoja wa Mataifa, Fu Cong, aliitaka Rwanda kutii wito wa kimataifa wa "kusitisha msaada wa kijeshi" kwa M23.
Takriban walinda amani 17 kutoka kikosi cha kanda ya kusini mwa Afrika na ujumbe wa Umoja wa Mataifa DRC wameuawa katika mapigano hayo.
M23 waliikalia Goma kwa muda mfupi mwishoni mwa 2012 na kushindwa na vikosi vya Kongo na UN mwaka uliofuata.
Kundi hilo liliibuka tena mwishoni mwa 2021 na kuanza kuteka maeneo makubwa ya jimbo la Kivu Kaskazini.
Ripoti ya wataalamu wa Umoja wa Mataifa mwezi Julai ilisema hadi wanajeshi 4,000 wa Rwanda wanapigana pamoja na M23 na kwamba Rwanda ina "udhibiti wa ukweli" wa operesheni za kundi hilo.
Usitishwaji wa mapigano mwezi Agosti ulishindwa kudumisha amani na mazungumzo kati ya Angola yalifutwa ghafla mwezi uliopita.
